Jack Sparrow Değil Yusuf Reis.

Karayip Korsanları filminin başrolünde yer alan Kaptan Jack Sparrow, Osmanlının ünlü denizcisi Yusuf Reis’tir.

Karayip Korsanları serisinin senaristlerinin ve filmin korsanlık tarihi danışmanı Stuart Beattie'nin, Kaptan Hector Barborssa karakterinde Avrupa’da Barbaros’sa (Kızıl Sakal)lakabıyla meşhur Oruç Reis ve kardeşi Barbaros Hayreddin Paşayı göz önünde tuttuklarını tahmin etmek kolay.

Ancak ilginç olan bir şey daha var ki; Jack Sparrow John Ward karakterinde, nam-ı diğer Yusuf Reis adlı Türk korsanından esinlenilmiştir.

Pekala, Yusuf Reis Kimdir?

Derin Tarih Dergisinde yayımlanan bir araştırmada ki, bir yazıyı burada paylaşmak istiyorum…

John Ward'dan Yusuf Reis'e.

İspanyolların Yahudi ve Müslümanları sürdükleri, Fransız Katolikler ‘in Protestanlar'ı katlettikleri, İngiliz Protestanların İrlandalılara soykırım uyguladıkları ve yeni kıta Amerika'da beyazların yerli ırklara üstünlük kurdukları Rönesans devrinin sonlarında, çoğu Avrupa devleti gibi İngiltere de, Osmanlı İmparatorluğu ile sıkı ticari münasebetler kurmuştur.

Derin Tarih dergisinden Hasan Bulut'un araştırmasına göre, İngiltere, Kıbrıs ve İzmir gibi limanlardan pamuk, ipek ve yün alıp; Manchester, Wiltshire, Gloucester, Essex ve Suffolk gibi sanayi merkezlerinde işleyerek sömürgelerine ihraç ediyordu. Denizaşırı ticari faaliyetlerinin dörtte birini oluşturan Osmanlı toprakları ile İngiltere arasında gemiler gidip geliyordu…

Kuzey Afrika’da yerleşmiş olan (ve serinin üçüncü filmindeki Türkçe konuşan korsanlara çok da benzemeyen) Türk korsanlar, Akdeniz’de dolaşan bu Avrupalı gemileri basıyor, mallarına el koyuyor ve mürettebatını esir alıyorlardı.

Ekseriyetini denizci, gemi aşçısı, miço, tacir, balıkçı ve askerlerin oluşturduğu bu Hıristiyan esirleri çeşitli sebeplerle gruplar halinde Müslüman oluyor ve Türk korsanlara katılıyorlardı...

Hatta kral II.Charles, kaptan Hamilton’u esir düşen bazı İngilizleri fidye ödeyerek kurtarması için Kuzey Afrika’ya göndermiş, fakat kaptan, esirlerin istememesi üzerine İngiltere’ye eli boş dönmek zorunda kalmıştı…

Aynı dönemde Avrupalı Hristiyan korsanlar da Akdeniz’e gelerek buraların hakimi Türklere katılıyor ve kendi dindaşlarına korku salıyorlardı..

Akdeniz korsanların çekişmeleriyle çalkalanadursun, Güneydoğu İngiltere’nin sahil şehri Faversham’da korsan, John Ward gelir dünyaya.

Gençliğini balıkçılık yaparak geçiren John Ward, 1558’de İspanyolların İngiltere’yi işgale kalkışması üzerine Kraliçenin izniyle korsanlığa başlar.

İlginç de bir lakabı vardır;

Kaptan Jack Birdy, yani kuş Jack. Bu isimle yıllarca korsanlık yapar.

1602’de Katolik rehinelerle dolu Danimarkalı bir gemiyi yağmaladığı için Karayipler'de hapse atılır. 1603’te tahta çıkan I. James İspanya ile barış ilan edince ordudan ayrılan John Ward adamlarıyla limandan çaldığı küçük bir gemiyle büyük bir Fransız gemisini ele geçirir…

Adamları tarafından kaptan seçilen John Ward, baskı altında olduğu memleketini terk ederek, Küçük John’la Katolik gemilerini yağmalamak üzere Akdeniz’e açılır. Burada Osman Dayı adında, kendisi gibi aslen İngiliz olan başka bir korsanla tanışır.

Bir süre sonra da mürettebatıyla beraber Müslüman olur.

Yusuf adını alan John, başındaki şapkayı çıkarır ve yerine filmdeki gibi olmasa da Müslüman alameti olan sarık sarar…

Korsanımızın samimi bir Müslüman olduğunu ve evvelden bağımlısı olduğu şarabı artık içmediğini, kendisini Tunus’ta ziyaret eden İskoç seyyah William Lithgow’un hatıralarından öğreniyoruz…

Sparrow'un Başlığından Sarkan Ay Yıldız.

Jack Sparrow'un başlığından sarkan Ay-Yıldız işlemeli aksesuarın yapımcılar tarafından kaptanın Osmanlı vatandaşı bir Türk ve Müslüman oluşuna atfen kullanıldığı tahmin edilmektedir.

Dünyaya Korku Salan Korsan.

1606 yılında Tunus’a yerleşen Yusuf Reis, kendisinden evvel Hızır Reis’in nam-ı diğer Barbaros Hayreddin Paşa’nın yaptığı gibi Tunus beyi Kara Osman’ın himayesinde korsanlığa başlar.

Sadece üç yıl içinde Türkler ve İngilizler'den oluşan adamlarının sayısı 500’ü geçer.

Aralarında Kaptan Samson,

Anthony Johnson,

Yarmouth Piskoposu Richard ve Southamptonlu James Procter gibi meşhurlar da vardır…

Yusuf Reis; Avrupa limanlarına akınlar yapar ve ele geçirdiği ganimetlerle çok zenginleşir, hatta bir seferinde Reinera e Soderina adında iki milyondan fazla Düka altını taşıyan Venedik'lilere ait bir gemiyi ele geçirir…

Tunus’ta kendisine mermerden ve kaymak taşından muhteşem bir saray inşa ettirir. Kendisi gibi sonradan Müslüman olan Jessimina adında Sicilyalı bir hanımla evlense de, İngiltere’de kalan karısına para göndermeye devam ettiği bilinmektedir…

Neredeyse Orta Akdeniz’in tek hakimi haline gelen Yusuf Reis’in gücü öyle bir seviyeye ulaşmıştır ki, eski kralı I.James kendisine geri dönmesi için 30 bin altın kron teklif eder.

Cevabı ‘Hayır’ olur.

Tüm Akdeniz'i kaplayan namı, artık terk ettiği memleketinde de duyulmuştur.

Osmanlı İmparatorluğu’ndan oldukça uzak bulunmasına rağmen John gibi binlerce İngiliz'in Müslüman olması ve korsanlık yaparak kendi ülkelerinin ticaretini baltalaması İngiltere’de bir korku havası yaratır…

İnsanları İslamiyet'ten soğutmak için o zamanın gazetesi demek olan tiyatro sahnelerinde Müslüman olanları Tanrı’nın cezalandırdığı, Türkleri vahşi ve şeytani varlıklar gibi gösteren oyunlar tertip edilmeye başlanır.

Müslüman olduktan sonra zenginleşip meşhur olan, bu yüzden birçok Hristiyan'a kötü (!) örnek teşkil eden John Ward da bu oyunlardan nasibini almıştır.

1612 yılında Robert Daborne tarafından "Türk olan bir Hristiyan" veya iki meşhur korsanın, Ward ile Danisker’in Tirajik Hayatları ve Ölümleri adlı bir oyun sahnelenir. Oyunda Ward, ruhunu Türkler'e satıp Müslüman olur ve tehditlere rağmen eski dinine dönmez.

Ancak perde kapanırken cezasını bulur, paramparça edilir ve denize atılır...

Londra’da bu oyun sahnelenirken, gerçek John, yani #Yusuf_Reis Akdeniz’de akınlarına devam ediyordu…

Yusuf Reis 1622 yılında, 70 yaşındayken Tunus’ta vebadan ölmüştür. Günümüzde memleketi İngiltere’de kimileri onu hain korsan olarak görür ancak özellikle Müslüman İngilizler'in gözünde Yusuf Reis; Türkler'e korsanlığı öğreten, alçakgönüllü, korkusuz ve büyük İngiliz denizcidir…