Marmara’da mutasyon alarm?… Ku?lar?n rengi bile de?i?iyor!

 Tarih: 18-07-2021 09:15:18

Marmara Denizi’ndeki kirlili?e ve müsilaja sebep olan dereler, çaylar, akarsular alarm veriyor. Ço?u evsel ve kimyasal at?k kaba bir filtrelemenin ard?ndan dereler, akarsular ve çaylar de?arj yöntemiyle Marmara Denizi’ne ula??yor. At?klar deniz salyas?n?n beslendi?i azot ve fosfat? denize ta??yor. Masmavi olmas? gereken dereler, bazen kahverengi, bazen mavi, bazen ye?il, k?rm?z? bazen de siyah ak?yor. Bu kapsamda Milliyet olarak Marmara Denizi etraf?ndaki dere, çay ve akarsulardaki kirlili?i takip etmeye ba?lad?k.

Rengi de?i?iyor

Duraklar?m?zdan ilki Çanakkale’deki Biga Çay?. Çanakkale’de halk aras?nda do?du?u bölgelerde Kocaba?, Çan ve Biga isimleriyle an?lan Biga Çay?, Biga ve Çan ilçelerinin aras?ndan geçiyor. Büyük ?skender’in k?y?lar?nda sava?t??? çay, Çan ilçesini ikiye bölerken, uzunlu?u yakla??k 80 kilometre. Biga Çay?, iki ayr? kolun birle?imiyle Kazda?lar?’ndan do?arak Etili ve Tepeköy’den geçerek Biga Ovas?’n? sulayarak Karabiga belde merkezine üç kilometre uzakl?kta delta yapmadan Marmara Denizi’ne dökülüyor. Son y?llarda çay?n ve çevresinin ?slah? için büyük çaba sarf ediliyor. Ancak çaydaki kirlilik ?ehirde bir türlü önlenmiyor. Çay?n kayna?a en yak?n bölgesi olan sol kolundan Tepeköy bölgesinden takip etmeye ba?lad?k. Tepeköy’de hayvanlar?n otlat?ld???, sulamada kullan?ld??? Biga Çay?, da?lar?n aras?ndan gelerek berrak bir ?ekilde Çan’a kadar yol al?yor.Çan’a varmadan önce civar?ndaki köyleri besleyen berrak suyun nefesi ise Çan ilçesi s?n?rlar?na girince kesiliyor.

Çan ilçesine giren Biga Çay?, önce Türkiye’nin en büyük seramik fabrikalar?, kum fabrikas? ve Türkiye Kömür ??letmeleri’nin bulundu?u bölgeden geçiyor. ?lçeye en yak?n köyde berrak akan Biga Çay?, fabrikalar?n hemen yan?ndan geçerken inan?lmaz bir renk de?i?imine u?ruyor. Çay?n rengi seramik fabrikalar?ndan de?arj edilen sular?n kar??mas?yla kahverengiye dönüyor. Kum oca??n?n suyunu kulland??? Biga Çay?’na, suyu de?arj ederek bu kez kirli olarak geri veriyor. Biga Çay?’n?n içerisine giren ku?lar da kahverengiye bürünüyor. Çan’a kadar renginde bir de?i?im olmayan Biga Çay?’n?n fabrika bölgelerinde kirlenmesi at?k su ar?tma tesislerinin tam rand?manl? çal??mad???n? gösteriyor. Çevrede tar?m i?i yapanlar da zaman zaman çay?n renginin seramk rengine göre de?i?ti?ini söylüyor.

Deniz k?y?s?nda renk siyah 

Çan ilçesinin ard?ndan Biga’ya yak?n ovalar? ve köyleri dola?an Biga Çay?, ?ehir merkezine geldi?inde bu kez rengi kahverengiye dönü?üyor. ?lçenin göbe?i ?nönü Caddesi’nde K?br?s ?ehitleri Park? yan?ndan akan çay, at?klardan dolay? koku yay?yor. Biga’dan ç?kt?ktan sonra çeltik tarlalar?n?n aras?ndan geçen Biga Çay?, hem yaz aylar? hem de derenin debisinin dü?mesiyle birlikte denizle baz? yerlerde kesiliyor. Karabiga beldesinin güneyinden Marmara Denizi ile bulu?an Biga Çay?’n?n sonunda siyah bir görüntü ile kar??la??l?yor.

‘Ölü bal?klar ç?kt?

Kirlili?in olu?tu?u fabrikalara yak?n bölgede tar?m arazisi olan çiftçi Sezgin Görmez ve e?i Meryem Görmez çay?n renginden rahats?z. Çayda bal?k kalmad???n? belirten Görmez, “2015 y?l? civar?nda temizdi. Yakla??k 2-3 senedir rengi bulanmaya ba?lad?. Rengarenk oluyor. Otlar?n aras?ndaki kanalizasyondan at?klar?n? temizlemeden at?yorlar. Su o ara bölgeden geliyor. Her zaman açm?yorlar, arada aç?p at?k suyu gönderiyorlar. Sular çekildi?i zaman ölü bal?klar alttan gözüküyor. Çay yata??n?n bembeyaz oldu?u zamanlar? hat?rl?yorum. Ço?u zaman kiremit sar?s?na bürünüyor. Koronavirüsten dolay? bölgedeki fabrikalar kapal?yken dere beyazd?. Berrak ak?yordu. Hiçbir yapt?r?m yok gayet rahat sal?yorlar” dedi.

Meryem Görmez ise, “Ben kanser tedavisi gördüm. Gübre ilac? yasaklad?lar. P?rasa ekmeye ba?lad?k. Bir bakt?k bahçenin içi bembeyaz kireç gibi olmaya ba?lad?. Buradaki suyu kullanmay? b?rakt?k. ?ebeke suyundan kullan?yoruz. Biga Çay?’n?n kayna??nda ta?lar parl?yordu. Ailemiz aya??m?z? y?kamam?za izin vermezdi bu sularda, abdest al?rlard?. Hayvanlar bile kirletmiyor, insanlar?n kirletti?i kadar” diye konu?tu.

Küçük ortamda de?arj sorunu

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi, ?ç Sular Biyolojisi Anabilim Dal? Ö?retim Üyesi Doç. Dr. Deniz An?l Odaba??, Milliyet’e bölgedeki durum hakk?nda de?erlendirmelerde bulundu:

“Endüstriyel alanlar?n ve ilçe yerle?im yerlerinin at?k su ar?tma tesisleri bulunsa da, tüm bu etkenlerin Çan ve Biga’da bir birle?imi söz konusu oldu?undan belirli oranda bir kirlilik yükü getirmektedir. Belirli bir kirililik yükü Kocaba? Çay? yoluyla Marmara Denizi’ne ula?maktad?r. Azot ve fosfor yükünden bahsediyoruz. Müsilaj?n olu?umundaki fitoplanktonun besleyici element olarak kulland??? esas mineraller. Belirli dönemlerde a??r? ?ekilde ço?al?yor. 2007 y?l?ndan beridir bu derecede bir müsilaj olu?umu gözlenmiyordu. Biga Çay?’n?n ana kolu Yenice-Çan-Biga-Karabiga’dan merkezlerinden geçmektedir. Ancak Kocaba? Çay?’n?n su toplama havzas? daha geni?tir ve birçok tar?msal alan ve köy yerle?imlerinden geçmektedir. Bunlar?n hepsi önemli bir etkendir ve Marmara Denizi üzerinde bir etkiye sahiptir. At?k su de?arjlar?nda uyulmas? gereken belirli yönetmelik ve kirletici limitleri var, bu limitlere uyuldu?u sürece akarsu ta??ma kapasitesi içinde bir denge sa?lanm?? olur. Bölgedeki endüstri tesislerinin ve belediyelerin su ar?tma kapasiteleri güncellenmelidir. Hepsinin belirli bir bölgede bulunmas? ve de?arjlar?n ço?unun bu bölgede yer almas? önemli bir sorun te?kil ediyor. Köylerin de birço?unda altyap? hizmetlerinin aksad???n?, gerçekle?tirdi?imiz arazi çal??malar?yla gözlemliyoruz. Bölgedeki yetkili kurulu?lar?n tüm bu konular? titizlikle ele almas?, hem insan sa?l??? hem de akarsular?m?z ve Marmara Denizi’nin gelece?i aç?s?ndan oldukça önemlidir.”

TBMM Müsilaj Komisyonu tatilde de çal??acak

Müsilaj ile ilgili kurulan 3 komisyonun çal??mas?na ili?kin kararlar Resmi Gazete’de yay?mland?. Buna göre, D??i?leri Komisyonu, Tar?m, Orman ve Köyi?leri Komisyonu ile Ba?ta Marmara Denizi Olmak Üzere Denizlerdeki Müsilaj Sorununun Sebeplerinin Ara?t?r?larak Al?nmas? Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amac?yla Kurulan Meclis Ara?t?rmas? Komisyonu TBMM’nin tatilde ve ara vermede oldu?u sürede de çal??acak.